पाकिस्तान: दहशतवाद्यांसाठी आश्रयस्थान, तरीही जागतिक मदतीचा प्रिय देश?

सचिन एस. संघवी यांनी
२८ जुलै २०२५ रोजी प्रकाशित

दहशतवादाचे प्रजनन केंद्र म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या पाकिस्तानने, त्याची अर्थव्यवस्था कोसळण्याच्या उंबरठ्यावर असताना आंतरराष्ट्रीय आर्थिक मदत मिळवण्याची कला आत्मसात केली आहे. १९५८ पासून, आंतरराष्ट्रीय नाणेनिधी (IMF) ने पाकिस्तानला मदत केली आहे. २३ वेळा, अशा देशात अब्जावधी डॉलर्सचा प्रवाह सुरू आहे ज्यावर टीकाकारांचा दावा आहे की तो आर्थिक स्थिरतेपेक्षा दहशतवादी आश्रयस्थानांना प्राधान्य देतो. जग जबाबदारीच्या प्रश्नांनी ग्रस्त असताना, एखाद्याने विचारले पाहिजे: जागतिक न्याय पाकिस्तानच्या बाजूने का झुकतो?

कर्ज आणि अवलंबित्वाचा मार्ग

१९५८ मध्ये पाकिस्तानचे आयएमएफशी असलेले संबंध १TP4T0.25 अब्ज डॉलर्सच्या माफक कर्जाने सुरू झाले. गेल्या काही दशकांमध्ये, हे अवलंबित्व आणखीच वाढले आहे. १९६० च्या दशकात १TP4T0.375 अब्ज डॉलर्सवरून २००८ मध्ये १TP4T7.6 अब्ज डॉलर्स आणि २०२४ मध्ये १TP4T7 अब्ज डॉलर्स इतके झाले, पाकिस्तानच्या डळमळीत अर्थव्यवस्थेला वाचवण्यासाठी आयएमएफने सातत्याने पुढाकार घेतला आहे. केवळ २०२५ मध्ये, पाकिस्तानने दोन टप्प्यात १TP4T2.4 अब्ज डॉलर्स मिळवले (१TP4T1 अब्ज + १TP4T1.4 अब्ज डॉलर्स). तरीही, निधीच्या या प्रवाहानंतरही, देश कर्जात बुडालेला आहे, विश्लेषकांनी त्याची अर्थव्यवस्था "दिवाळखोर" म्हणून घोषित केली आहे.

गेल्या काही वर्षांत पाकिस्तानने दिलेल्या आयएमएफ मदतीचा हा एक झलक आहे:

प्राधान्यांचा विरोधाभास

पाकिस्तानच्या तिजोरीत आंतरराष्ट्रीय मदत भरली जात असताना, दहशतवादी गटांसाठी सुरक्षित आश्रयस्थान म्हणून त्याची प्रतिष्ठा काळी पडते. टीकाकारांचा असा युक्तिवाद आहे की विकासासाठी असलेल्या निधीचा वापर अनेकदा केला जातो, जो अप्रत्यक्षपणे दहशतवादी नेटवर्कना पाठिंबा देतो. देशाची आर्थिक संकटे - महागाई, बेरोजगारी आणि वाढत्या वित्तीय तुटीने ग्रस्त - अतिरेकी कारवायांचे केंद्र म्हणून त्याच्या कथित भूमिकेच्या अगदी विरुद्ध आहेत.

जागतिक ढोंगीपणाचा वादविवाद

आयएमएफच्या वारंवार मदतीमुळे जागतिक आर्थिक प्रशासनाबद्दल अस्वस्थ करणारे प्रश्न उपस्थित होतात. दहशतवाद्यांना आश्रय दिल्याचा आरोप असलेल्या देशाला अब्जावधींची मदत का मिळत राहते? आंतरराष्ट्रीय समुदाय धोरणात्मक हितसंबंधांच्या बदल्यात पाकिस्तानच्या भू-राजकीय डावपेचांकडे डोळेझाक करत आहे का? कर्ज आणि अवलंबित्वाचे चक्र "आर्थिक ढोंगीपणा" च्या आरोपांना खतपाणी घालते, पाकिस्तान त्याच्या "विकसनशील राष्ट्र" दर्जाचा फायदा घेऊन मदत मिळवतो परंतु पद्धतशीर समस्या सोडवण्यात अपयशी ठरतो.

पुढे काय आहे?

२०२५ मध्ये पाकिस्तानने आपल्या नवीनतम आयएमएफ पॅकेजवर लक्ष केंद्रित केले आहे, तेव्हा जगाचे लक्ष त्याच्यावर आहे. हे निधी अर्थव्यवस्थेला स्थिर करतील की गैरव्यवस्थापन आणि नैतिक अस्पष्टतेचे चक्र कायम ठेवतील? आकडेवारी स्पष्ट आहे - पाकिस्तानचे बाह्य मदतीवरील अवलंबित्व कमी होण्याची चिन्हे दिसत नाहीत. परंतु मोठा प्रश्न अजूनही आहे: एखाद्या राष्ट्राच्या प्राधान्यक्रमांमध्ये इतकी विसंगती असताना त्यावर अब्जावधी लोकांचा विश्वास ठेवता येईल का?

जागतिक वित्त आणि भू-राजकारणाबद्दल अधिक माहितीसाठी द डेली पल्सशी संपर्कात रहा.

१TP५TIMF १TP५Tपाकिस्तानकर्ज १TP५Tदहशतवादराज्य १TP५TIMFघोटाळा १TP५Tभूराजनीती १TP५Tआर्थिक ढोंगी १TP५Tद डेलीपल्स